Τον Νοέμβριο του 2012, έξω από το Υπουργείο Παιδείας της Τσεχίας, πραγματοποιήθηκε μία εκδήλωση διαφορετική από τις συνηθισμένες: Άνθρωποι που κρατούσαν στα χέρια τους φωτογραφίες παιδιών που ανήκουν την κοινότητα των Ρομά στην Τσεχία είχαν παραταχθεί γύρω από μία πυραμίδα που αποτελείτο από κλειστά βιβλία. Περιμετρικά, οι άνθρωποι είχαν τυλίξει αλυσίδες που ήταν σφραγισμένες με τέσσερα λουκέτα. Η συμβολική αυτή πράξη, που έφερε την επωνυμία «Ο χρόνος σώνεται: Ανοίχτε τα κλειστά βιβλία», συμβολίζει το όλο και πιο πιεστικό αίτημα οργανώσεων, όπως είναι η Διεθνής Αμνηστία και το «Ευρωπαϊκό Κέντρο για τα Δικαιώματα των Ρομά», στην τσεχική κυβέρνηση για την ισότιμη ένταξη των Ρομά στην εθνική παιδεία της χώρας. Στην εκδήλωση, εκτός των άλλων, συμμετείχε εκπρόσωπος του Υπουργείου, καθώς και μία μητέρα από την κοινότητα των Ρομά.
Πέντε χρόνια έχουν περάσει από την καταδίκη της τσεχικής κυβέρνησης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα σχετικά με το θέμα της διάκρισης που υφίστανται οι Ρομά στον τομέα της παιδείας, και οι εκπρόσωποι των προαναφερθεισών οργανώσεων επισημαίνουν ότι δεν έχει γίνει κάποιο σημαντικό βήμα για την ένταξή τους στα τσεχικά σχολεία. Πιο συγκεκριμένα, οι Ρομά συνεχίζουν να διοχετεύονται σε ειδικά εκπαιδευτικά ιδρύματα –τα λεγόμενα σχολεία «πρακτικής εκπαίδευσης»- που ασχολούνται με παιδιά που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες, προσφέροντας χαμηλότερης ποιότητας γνώση από τα κανονικά. Σύμφωνα με μέλη του «Ευρωπαϊκού Κέντρου...», τα σχολεία πρακτικής εκπαίδευσης αποτελούν αδιέξοδο για τα παιδιά των Ρομά, που συνεχίζουν να αντιμετωπίζονται σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Από την άλλη πλευρά, η ύπαρξη κανονικών σχολείων, προορισμένων όμως μόνο για τους Ρομά, σίγουρα δεν διευκολύνει την υπάρχουσα κατάσταση, αντίθετα φαίνεται να την ενισχύει και να τη δυσχεραίνει, καθώς με αυτό τον τρόπο ενισχύεται το αίσθημα αποξένωσης που ήδη αισθάνονται τα μέλη της μειονοτικής ομάδας.
Από τη μεριά του, ο Τσέχος υπουργός παιδείας, Petr Fiala, σε συνάντησή του με εκπροσώπους των οργανώσεων, διαβεβαίωσε ότι η ένταξη των Ρομά στην τσεχική εκπαίδευση αποτελεί προτεραιότητα της κυβέρνησης. Παρόλες τις υποσχέσεις, μέλη της Διεθνούς Αμνηστίας φοβούνται ότι χωρίς πολιτικό θάρρος το υπάρχον καθεστώς δεν προβλέπεται να αλλάξει άμεσα. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν συνεπάγεται αναγκαστικά την αποθάρρυνση των ακτιβιστών, και ιδιαίτερα αυτών που συγκεντρώθηκαν έξω από το Υπουργείο Παιδείας. Άλλωστε, το συμβολικό ξεκλείδωμα των λουκέτων που βαστούσαν τα βιβλία κλειστά, στο τέλος της εκδήλωσης που αναφέραμε στην αρχή του άρθρου μας, δίνει την υπόσχεση για συνέχιση των προσπαθειών από μέρους των οργανώσεων μέχρι να βρεθεί μία οριστική λύση.
