Όπως έχουμε γράψει και τονίσει επανειλημμένως, η κρίση που ταλανίζει την Ευρώπη δεν εξαντλείται στο οικονομικό επίπεδο, αν και δεν θα ήταν παράτολμο να πούμε ότι η δυσπραγία σε ό,τι αφορά μακρο- και μικρο- οικονομικές παραμέτρους (προβλήματα σε χρηματοδοτήσεις, προσλήψεις και συντηρήσεις συγκεκριμένων status quo, ακλόνητων μέχρι χθες) θα μπορούσε κάλλιστα να παρομοιαστεί με το όχημα που χτυπά δυνατά και βίαια πάνω στον τοίχο της Παιδείας.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό. Παρότι η Ελλάδα έχει να αντιμετωπίσει δεκάδες θέματα που σχετίζονται με τη γενετική ταυτότητα του εκπαιδευτικού συστήματος που διαχειρίζεται και προσφέρει (όχι της παρούσης), η υπόλοιπη Ευρώπη δύσκολα θα μπορούσε να καυχηθεί για την επικίνδυνη τροπή που παίρνουν τα πράγματα στον χώρο της διαπαιδαγώγησης των μελλόντων πολιτών της μεγάλης οικογένειάς της. Έχοντας επίγνωση του κινδύνου γενίκευσης, παρατηρούμε ότι τα συμπτώματα εδράζονται σε κοινούς παρονομαστές: Περικοπές σε παροχές και προϋπολογισμούς, απολύσεις καθηγητών, μειώσεις μισθών ή επιδομάτων των αντίστοιχων που δεν αποχωρούν, υπερωρίες και ερευνητικά προγράμματα που δεν πληρώνονται, συγχωνεύσεις σχολείων και καταργήσεις τμημάτων Πανεπιστημίων ή και ολόκληρων ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Στις χώρες που πλήττονται άμεσα συμπεριλαμβάνονται ανεξαιρέτως και αδιακρίτως χώρες της Δύσης και της Ανατολής (Λετονία, Ολλανδία, κ.ά.). Φαίνεται, λοιπόν, ότι η μαζικοποίηση της Παιδείας (πιο πολλοί φοιτητές, μεγαλύτερες ανάγκες στη διεύρυνση των προσβάσιμων πηγών και στον αριθμό του προσωπικού) δεν συγχρονίζεται με την κρίση (όποια κι αν είναι αυτή, όσο κι αν βαστήξει). Μέσα στον τρόμο και την αβεβαιότητα, διερωτάται ο νέος άνθρωπος, ο μαθητής που κοντεύει να ολοκληρώσει τον σχολικό κύκλο, αν υπάρχει λύση.
Για να απαντηθεί ένα τέτοιο ερώτημα με διαλεκτικό και όχι δημαγωγικό τρόπο, θα πρέπει να αναφερθούν δύο σημαντικοί παράμετροι:
1. Όταν μία κατάσταση είναι δύσκολη σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, τότε όλοι οι πολίτες είναι υποχρεωμένοι να την υποστούν. Αυτό δεν θα πρέπει να επιφέρει πανικό, αλλά αντίθετα πίστη και ελπίδα, σε συνδυασμό με σκληρή δουλειά, η οποία θα ανταμειφθεί όταν η κρίση θα αρχίσει να υποχωρεί.
2. Η σκληρή δουλειά, όμως, προϋποθέτει, ειδικά για τους μέλλοντες υποψηφίους της τριτοβάθμιας, σοβαρές επιλογές, που λαμβάνονται υπεύθυνα και όχι βιαστικά ή επιπόλαια. Σήμερα, λοιπόν, που η Παιδεία δοκιμάζεται, οι φοιτητές πρέπει να λαμβάνουν υπόψιν τους την εναλλακτική πανεπιστημιακών σπουδών σε «φρέσκιες» χώρες (π.χ. Βουλγαρία) που οικοδομούν ένα μέλλον που δεν έχει ακόμα «μπουκώσει» από την αθρόα προσέλευση φοιτητών (όπως συμβαίνει στην Αγγλία για παράδειγμα, όπου και η γνωστή «φάμπρικα» απονομής τίτλων σπουδών).
Η κρίση κάποτε θα περάσει. Οι εσφαλμένες επιλογές είναι που μένουν.
